شاپ دراوینگ چیست؟ + مزایا و انواع نقشه‌های (shop drawing)

شاپ دراوینگ یکی از مهم‌ترین پل‌های ارتباطی میان مهندسان معمار و مجریان طرح می‌باشد که در جلوگیری از بروز اشتباهات اجرایی نقش مهمی را ایفا می‌کند. اگر برای شما هم سوال شده است که شاپ درایینگ با نقشه ازبیلت (as built) و دیگر نقشه‌های کارگاهی چه تفاوتی دارد؟  با ما تا انتهای مقاله همراه شوید تا آنها را بررسی کنیم.

مقاله پیشنهادی: پرکاربردترین نرم افزارهای عمران

شاپ دراوینگ چیست؟ (shop drawing)

به نقشه‌های کارگاهی که تجهیزات و اجزای مختلف سازه را نشان می‌دهند شاپ دراوینگ می‌گویند. شاپ دراوینگ به منظور بررسی جزئیات اجرایی یک پروژه و برآورد هزینه‌ها و همچنین برنامه ریزی درست تهیه می‌شود. 

شاپ دراوینگ در واقع اطلاعاتی است که در اسناد ساخت سازه یا اسناد ساخت برای سازنده نشان داده شده است که اغلب شامل اطلاعات مهمتری نسبت به اسناد ساختمانی هستند و هدف آنها نشان دادن چگونگی ساخت، مونتاژ یا نصب اجزا با جزئیات کامل برای سازنده و مجریان طرح است.

همانطور که گفته شد نقشه شاپ در هنگام طراحی سازه و همچنین حین اجرای آن نقش مهمی دارد زیرا منتقل کننده اطلاعات پیچیده میان افراد دخیل در پروژه است. شاپ درایینگ اغلب با نرم‌افزار تکلا استراکچرز Tekla Structures که دقت بسیار بالایی دارد کشیده می‌شود.  

مقاله پیشنهادی: تکلا استراکچرز چیست؟

نقشه‌های شاپ دراوینگ چه انواعی دارند؟

نقشه‌های شاپ دراوینگ به طور کلی به 4 دسته تقسیم می‌شوند:

1. نقشه قطعه زنی: این نقشه حاوی اطلاعات مورد نیاز برای برشکاری قطعات است. مانند: ابعاد و موقعیت برش هر قطعه، تعداد، محل استفاده، سایز و ...
2. نقشه نیمه مونتاژی: از آنجایی که برای ساخت قطعات بزرگ ابتدا عضوهای کوچک‌تر ساخته می‌شوند، این نقشه شامل اطلاعات مورد نیاز برای این کار است.
3. نقشه نصب: نقشه نصب شامل اطلاعات مربوط به چگونگی نصب و محل قرارگیری اعض و تجهیزات می‌باشد.
4. نقشه مونتاژی: در نقشه‌های مونتاژی اطلاعات و دستور کار مورد نیاز برای جوشکاری قطعات، مشخصات قطعات و عضوها، محل قرارگیری و ... است.

شاپ دراوینگ شامل چه اطلاعاتی است؟

• عنوان و شماره پروژه
• تاریخ ترسیم اولیه و تاریخ تجدید نظرها
• نقشه‌های معماری، محاسباتی و ازبیلت (as built)
• نقشه‌های دقیق اتوکد از اجزای پیش ساخته که اغلب از زوایای مختلف نشان داده می‌شوند
• اطلاعات مورد نیاز برای ساخت هر جزء ، از جمله ابعاد فیزیکی، مشخصات متریال، پروتکل‌های تولید و دستورالعمل‌های موردنیاز.
• نقشه‌های لازم مانند نقشه‌های پلان‌ها و نماهای عمودی، نقشه‌های کد‌دار و تک برگ پلیت
• اطلاعات موردنیاز برای مونتاژ یا نصب قطعات، نمودار اتصالات و لیست متریال پیشنهاد شده که برای داشتن یک ساخت و ساز اصولی باید تهیه شوند
• نکاتی در رابطه با هرگونه تغییر اسناد اصلی طراحی و ساخت 
• اطلاعات مربوط به ابعاد کلیدی در محل کار ، که باید قبل از ساخت و نصب قطعه، مورد بررسی و تأیید قرار گیرند
• و ...

پکیج پیشنهادی: پکیج آموزش تکلا استراکچرز

شاپ دراوینگ یا نقشه‌های کارگاهی چگونه تهیه می‌شوند؟

بعد از آن که مهندسان نقشه‌های سازه را بررسی کردند، مشکلات و نواقص احتمالی را به مجریان و پیمانکاران منتقل می‌کنند. سپس بعد از انجام مرحله ورق‌چینی ستون‌ها، تیم مدل‌ساز بر اساس اطلاعات درج شده در نقشه‌های سازه، اسکلت فلزی و مدل ساختمان را بصورت سه بعدی و با استفاده از نرم‌افزارهای معماری تهیه می‌کند؛ در این مرحله مهندسان شاپیست می‌توانند شاپ دراوینگ را از روی مدل ایجاد شده تهیه کنند. 

نقشه‌های شاپ دراوینگ چه مزایایی دارند؟

•    کاهش خطاهای اجرایی
•    تعیین مقدار دقیق متریال مورد نیاز 
•    صرفه‌جویی در مصالح و در نتیجه بودجه
•    کمک به زمانبندی و برنامه‌ریزی درست پروژه
•    بالا بردن کیفیت ساخت‌و‌ساز با ارائه جزئیات دقیق
•    کاهش زمان احداث پروژه و تسریع روند ساخت‌و‌ساز
•    بالا بردن کارایی مهندسان و پیمانکاران
•    افزایش سودآوری پروژه

مقاله پیشنهادی: رویت استراکچرچیست؟

کاربرد شاپ دراوینگ چیست؟

همانطور که در بالا ذکر شد نقشه‌های کارگاهی کاربردهای زیادی دارند و مراحل احداث یک سازه را برای عوامل اجرایی آسان می‌کنند. برخی از مهم‌ترین کاربردهای آن عبارتند از:

نقشه‌های شاپ شامل اطلاعات مهمی هستند که برای مدلسازی سه بعدی پروژه الزامی است.
ارائه اطلاعات دقیق از جزئیاتی مانند: اتصالات و مقاطع تیر و ستون، جوشکاری، پیچ و مهره، اعضای باربر سازه و ... که برای شاپ دراوینگ اسکلت فلزی سازه لازم است.
با استفاده از نقشه‌های کارگاهی می‌توان رویژن‌های سازه را اعمال کرد و همچنین تغییرات نقشه‌های اصلی را پیدا کرد.
از بین بردن مشکلات و ابهامات نقشه‌ها برای عوامل اجرایی وظیفه و کاربرد اصلی شاپ دراوینگ یا نقشه‌های کارگاهی می‌باشد.
 با استفاده از این نقشه‌ها میتوان، شاپ دراوینگ اسکلت فلزی و اسکلت برق را نیز تهیه کرد.

یکی دیگر از کاربردهای شاپ دراوینگ بررسی دقیق‌تر نقشه اصلی و پیدا کردن مغایرت‌ها و دریافت اصلاحات است.
و ...

مقاله پیشنهادی: آموزش گسترده سازی احجام لوله‌ای شکل در تکلا استراکچرز

نرم‌افزار مناسب شاپ دراوینگ کدام است؟

شاپ دراوینگ قبلا توسط مهندسان و طراحان و بصورت دستی کشیده می‌شد که بسیار وقت‌گیر بود؛ اما امروزه نرم‌افزار‌های کاربردی برای کشیدن نقشه‌های کارگاهی وجود دارد که کار را بسیار راحت‌تر و دقیق‌تر انجام می‌دهند.

 بهترین و کاربردی‌ترین نرم‌افزار برای شاپ‌دراوینگ، نرم‌افزار تکلا استراکچرز Tekla structures می‌باشد که از قابلیت‌های فوق‌العاده‌ای برای اینکار برخوردار است که باعث تسریع روند کار ،کاهش نیاز به نیروهای فنی و صرفه‌جویی در هزینه‌ها می‌شود. از قابلیت‌های نرم‌افزار تکلا استراکچرز می‌توان موارد زیر را نام برد:

مدلسازی انواع سازه‌های ساختمانی و صنعت بصورت بتنی، فولادی و فلزی
ارائه گزارشات کاربردی برای تهیه متریال و سفارشات خرید
امکان کنترل کامل پروژه 
ارائه مدل سه‌بعدی از پروژه با مقیاس واقعی

ارائه نقشه‌های مونتاژ قطعات و مشخصات قطعات سازه
ارائه نقشه‌های نصب که وجود آنها برای تسریع روند کار الزامی است
و...

البته نرم‌افزارهای دیگری نیز برای تهیه نقشه‌های کارگاهی وجود دارند که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
Revit Structure
Bentley Geopak Rebar

Bocad
Solidworks
و ...

مقاله پیششنهادی: سخت‌افزار مورد نیاز تکلا استراکچرز

تفاوت شاپ دراوینگ و نقشه‌ ازبیلت چیست؟

نقشه‌های کارگاهی و ازبیلت دو نوع از کاربردی‌ترین نقشه‌های ساختمانی هستند که ممکن است با یکدیگر اشتباه گرفته شوند در حالی که تفاوت‌های زیادی دارند. در ادامه تعدادی از تفاوت‌های آنها را بررسی میکنیم:

شاپ دراوینگ نقشه‌هایی هستند که برای تشریح نحوه ساخت و نصب تجهیزات مختلف در سازه استفاده می‌شوند و هدف اصلی آنها تسهیل روند عملیات ساخت‌و‌ساز به ویژه برای اجزای پیش‌ساخته مانند خرپاها است. اما نقشه‌های ازبیلت As-built drawings مدارکی هستند که هنگام و در حین اجرای پروژه تهیه می‌شوند و مهندسان با استفاده از آنها مشخصات درج شده در قرارداد اولیه را بازنگری می‌کنند و مواردی مانند حذفیات، اضافات و تغییرات را مورد بررسی قرار می‌دهند.

دلیل اهمیت نقشه‌های کارگاهی آن است که در چگونگی و تسریع روند کار نقش مهمی را ایفا می‌کنند و تمامی آنها به نقشه‌های ازبیلت ضمیمه خواهند شد؛ اما دلیل اهمیت نقشه ازبیلت آن است که در اصلاحات و بهره‌برداری پروژه اهمیت زیادی دارند و همچنین یک سند رسمی به شمار می‌روند که مبنای پرداخت هزینه به پیمانکار است.
همانطور که گفته شد، نقشه های ازبیلت در حین و پس از ساخت ساختمان تهیه می‌شوند، آنها نحوه ساخت ساختمان را روی کاغذ نشان می‌دهند و به همین دلیل می‌توان از آنها برای مقایسه آنچه در ابتدا برنامه ریزی شده بود و آنچه در پایان انجام شده است استفاده کرد.

در واقع تفاوت بین نقشه اولیه و سازه ساخته شده توسط نقشه‌های ازبیلت تشخیص داده می‌شود. این نقشه‌ها معمولا توسط پیمانکاران و پیمانکاران فرعی ساخته می‌شوند زیرا مسئول احداث پروژه هستند.

نقشه‌های ازبیلت: 

• پس از اتمام پروژه به مشتری تحویل داده می‌شوند.
• شامل همه چیز از ساختار گرفته تا تأسیسات و جزئیات آنها هستند.
• از دیدگاه مشتری مهم هستند زیرا به آنها امکان می‌دهد تا محصول نهایی را تجزیه و تحلیل کنند.

شاپ دراوینگ :

هر ساختمان مجموعه‌ای از عضوهای مختلف است و همه این اجزا مشخصات و اندازه‌های متمایز خود را دارند. شاپ دراوینگ نسخه های جداگانه و مفصل این اجزا هستند و به چگونگی تناسب آنها با ساختار ساختمان کمک می‌کنند. مهمتر از همه، نقشه‌های کارگاهی قبل از شروع پروژه ساختمانی تهیه می‌شوند.

• تصویر واقعی پروژه ساختمانی را قبل از ساخت نشان می‌دهد.
• این نقشه‌ها نیاز به رضایت و تأیید تیم سازنده دارند
• برای ایجاد هماهنگی در تیم ساختمانی مورد نیاز اند.

شاپ دراوینگ مانند نسخه اصلی طراحی ساختمان و نحوه تصور آن توسط پیمانکاران یا پیمانکاران فرعی است.

شاپیست کیست و چه وظایفی دارد؟

به فردی که نقشه‌های کارگاهی و دیگر نقشه‌ها را ترسیم می‌کند و آنها را تحلیل و بررسی می‌کند شاپیست گفته می‌شود، شاپیست اغلب کار ترسیم را با نرم‌افزارهای مختلف انجام می‌دهد. برخی از وظایف یک شاپیست عبارتند از:
تهیه کارت برش از پروژه 
تهیه نقشه‌های مورد نیاز برای ساخت مانند نقشه‌های قطعه‌زنی، اسمبلی و ...
بررسی نقشه‌ها و اعلام مغایرت‌ها و پیگیری اصلاحات
تهیه لیست خرید موارد مورد نیاز پروژه
اعمال تغییرات در نقشه و رویژن‌ها
و ...

کلام آخر

شاپ دراوینگ یک امر مهم در صنعت ساختمان‌سازی می‌باشد زیرا نقش مهمی در بالا بردن کیفیت سازه دارد و به مدیران و سازندگان پروژه امکان بررسی دقیق جزئیات و پیگیری مشکلات را می‌دهد. همچنین امروزه بعلت بالا رفتن نرخ مصالح و هزینه‌های ساخت‌وساز، اهمیت استفاده از نقشه‌های کارگاهی بیشتر نیز شده است.
معماران و افراد علاقمند با ثبت نام در سایت آپادمی می‌توانند پکیج آموزش جامع تکلا استراکچرز برای ترسیم نقشه‌ها را فرا گرفته و با متخصص شدن در این حوزه به درآمد دلخواه خود برسند.