مدلسازی اطلاعات ساختمان (BIM) چیست؟ + بررسی سطح جزییات در BIM

آیا با مدلسازی اطلاعات ساختمان BIM آشنا شده‌اید؟ آیا می‌دانید این تکنولوژی جدید چه کمک شایانی به شما در انجام پروژه‌ها می‌‌کند؟ مدلسازی اطلاعات ساختمان BIM امروزه مورد توجه بسیاری از افراد در رشته معماری، عمران و صنعت ساختمان سازی قرار گرفته که با کاربرد و ویژگی‌های گسترده و منحصر به فرد خود کارها را  راحت‌تر، سریع‌تر و با هزینه و خطای کمتر برای شما انجام می‌دهد. در این مقاله با ما همراه باشید تا با مبحث مهم مدلسازی اطلاعات ساختمان BIM وکاربرد‌های بی نظیر آن در روند پروژه‌ها آشنا شویم.

مدلسازی اطلاعات ساختمان BIM  

مدلسازی اطلاعات ساختمان BIM که مخفف Building Information Model است به یک فرآیند طراحی و ساخت گفته می‌شود که امروزه توجه مهندسین ساختمان چه در زمینه طراحی و چه اجرا را نیز به خود جلب کرده است. BIM یک متود و یا یک فرآیند برای طراحی و ساخت ساز در رشته‌های عمران و معماری است که بسیاری از افراد که با BIM آشنایی ندارند فکر می کنند مدلسازی اطلاعات ساختمان یا BIM یک نرم‌افزار مانند نرم‌افزار‌های مورد استفاده این حوزه است اما اشتباه نکنید مدلسازی اطلاعات ساختمان BIM یک نرم‌افزار نیست و به یک فرآیند و پلت فرم هوشمند است که برای پروژه‌های معماری، عمرانی، و تاسیساتی و حتی در خصوص اجرا و نگهداری و تخریب ساختمان توسط نرم‌افزار‌های دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد. یکی از بعد‌‌های مدلسازی اطلاعات ساختمان BIM مربوط به مباحث طراحی است که با استفاده از نرم‌افزار‌هایی که بر پایه BIM پایه گذاری شده‌اند یک ماکت دیجیتال از وضعیتی فیزیکی و فنی ساختمان را در اختیار شما قرار می‌دهد. از روش مدلسازی اطلاعات ساختمان BIM در جهت سرعت بخشیدن در روند طراحی و اجرا و مدیریت بهتر  پروژه‌ها و همچنین صرفه‌جویی در هزینه‌ها استفاده می‌شود. روش BIM با ایجاد هماهنگی میان بخش‌های مختلف پروژه و ایجاد تعامل میان متخصصان هر قسمت، از تداخلات طراحی و اجرا جلوگیری می‌کند و اشتباهات و خطاهای احتمالی را به حداقل می‌رساند. نتایج و اطلاعات در مدلسازی بدست آمده در اطلاعات ساختمان BIM در روش‌های قدیمی بسیار سخت و با خطای بالا بدست می‌آید.

روند کاری مدلسازی اطلاعات ساختمان BIM

روند کار در مدلسازی اطلاعات ساختمان BIM به این صورت است که ابتدا کارشناسان و متخصصان مختلف طی جلسات متعددی با کارفرما و تیم بهر برداری، نیاز سنجی ساختمان را انجام می‌دهند و در قالب یک فایل IFC که یک استاندارد جهانی برای اشتراک گذاری و مبادله اطلاعات و انتقال داده‌ها و برنامه‌های تنظیم شده مدل‌های BIM مربوط به ساخت و ساز است جمع آوری کرده و در دسترس تیم‌ها و متخصصان مختلف قرار می‌دهند که باعث هماهنگی و ایجاد تعاملی بین گروه‌های مختلف شده و هر گروه به نتایج و فعالیت‌های گروه‌های دیگر تیم دسترسی پیدا می‌کنند تا در صورت تداخل و بروز مشکل در هر قسمت پروژه، سریعا رفع بشود بعد از اتمام روند طراحی پروژه شبیه سازی شده و مقاومت استاتیکی و دینامیکی سازه ، سیستم حرارتی و برودتی ، تهویه و سیستم‌های برقی آنالیز و بهینه سازی می‌شود و بعد از این که لیست تمامی متریال و تجهیزات مورد نیاز پروژه مشخص شد با برنامه ریزی زمانی و آنالیز هزینه‌ها اطلاعات کامل با تمامی جزییات اجرایی در اختیار تیم ساخت و اجرا قرار می‌گیرد و پروژه وارد فاز اجرا می‌شود همچنین اگر در طول مراحل اجرا لازم به ایجاد تغییرات در قسمت‌های مختلف باشد ابتدا تغییرات در مدل اعمال می‌شود و مجددا اطلاعات جدید در دسترس تیم‌ها قرار گرفته و در پروژه اجرا می‌شود.  

معرفی نرم‌افزارهای BIM 

همان طور که متوجه شدید مدلسازی اطلاعات ساختمان BIM یک فرآیند و تکنولوژی است و نه یک نرم‌افزار که بتوانید به تنهایی از آن استفاده کنید برای استفاده از BIM نیاز به نرم‌افزا‌هایی دارید که از این فرایند پشتیبانی کنند که بیش از 40 نرم‌افزار که بر اساس BIM پایه گذاری شده وجود دارد که شما می‌توانید از نرم‌افزارهای مانند Autodesk Revit، Tekla، Archicad، Autodesk Navisworks و... استفاده کنید که بهترین و اصلی ترین نرم‌افزار برای مدلسازی اطلاعات ساختمان BIM نرم‌افزار Revit است که شناخته شده ترین نرم‌افزار برای این حوزه است. نرم‌افزارهایی مانند  3Ds Max و Rhino از نرم‌افزارهای مورد استفاده در مباحث  BIM به حساب نمی‌آیند. 

دوره آموزشی پیشنهادی:  آموزش رویت

مزایای مدلسازی اطلاعات ساختمان BIM

مدلسازی اطلاعات ساختمان BIM در تمامی مراحل و روند پروژه‌ها از فاز طراحی تا اجرا کاربرد دارد و از اهمیت ویژه‌ی برخوردار است که در ادامه مزیت‌های استفاده از بیم در هر یک از فاز‌های طراحی و اجرا را برسی می‌کنیم.

فواید مدلسازی اطلاعات ساختمان BIM در فاز طراحی تا اجرا 

1. از فواید و مزایای مدلسازی اطلاعات ساختمان در فاز طراحی می‌توانیم به طراحی همزمان و یکپارچه پروژه با همکاری و ایجاد تعامل میان متخصصان و تیم‌های مختلف اشاره کرد که باعث بالا رفتن سرعت دقت و رفع تداخلات در ترسیمات همزمان می‌شود. 
2. در روش BIM متره و برآورد مصالح و تجهیزات و هزینه‌ها برآورد می‌شود و در صورت ایجاد تغییرات بدون نیاز به محاسبه مجدد به صورت هوشمند محاسبه شده و تغییرات اعمال می‌شود.
3. تصویر سازی دقیق در مراحل اولیه از پروژه یکی از ویژگی‌های مهم مدلسازی اطلاعات ساختمان BIM است. همچنین ایجاد و طراحی دتایل‌های و طراحی منحصر به فرد برای هر قسمت همزمان با ترسیم نقشه‌ها و از دیگر ویژگی‌های BIM است.
4. امکان طراحی و اجرای ساختمان‌ها به صورت مجازی برای مشاهده و رفع مشکلات و چالش‌های احتمالی در اختیار طراحان قرار می دهد.
5. از دیگر فواید بیم طراحی و برنامه ریزی دقیق برنامه زمانی پروژه‌ها و همچنین ایجاد برآورد دقیق از زمان تحویل پروژه و بهره برداری از آن است.
6. بیم ، دید کامل و جامع‌ای از فازهای عملیاتی پروژه برای برنامه ریزی و تجهیز کارگاه ایجاد می‌کند.
7. استفاده از مدلسازی اطلاعات ساختمان BIM علاوه بر با بردن کیفیت و مدیریت بهتر در طراحی و اجرا ریسک پذیری در پروژه را به حداقل می‌رساند و باعث افزایش عمر پروژه بعد از اجرا می‌شود. همچنین در مدیریت فروش و برندینگ و بازگردانی سرمایه و صرفه جویی در هزینه‌ها نسبت به روش‌های قدیمی به شما کمک می‌کند.
8. مدلسازی اطلاعات ساختمان BIM مرجعی برای تعمیرات و نگهداری پروژه است.

مقاله پیشنهادی: سخت‌افزار مورد نیاز رویت

سطح توسعه LOD در مدلسازی اطلاعات BIM 

به فرآیند طراحی و ساخت و ساز یک ساختمان در بیم که سطح توسعه مدل را به نمایش می‌گذارد LOD گفته می‌شود که مخففLevel of Development  است. LOD میزان دقت، جزئیات و وضوح مدلسازی را برای متخصصان و طراحان در طراحی و ساخت تعیین می‌کنند و بر اساس میزان اطلاعات ارائه شده و اطمینان پذیری  برای اجرا و دقت مدلسازی شامل مراحل متعدد و مختلفی است که در 5 سطح استاندارد دسته بندی می‌شود و به پیمانکاران و مجریان، تمامی نکات و اطلاعات لازم برای اجرا را ارائه می‌دهد. این دسته بندی‌ها در حوزه‌های مختلف طراحی تا اجرا مزایایی بسیاری برای طراحان کارفرمایان مدیران و.... دارند.

LOD 100:

پایین ترین سطح LOD در مدلسازی اطلاعات ساختمان LOD 100  است که عناصر به صورت  نمایشی و گرافیکی به نمایش گذاشته می‌شوند و هیچ هندسی فیزیکی واقعی ندارند. در این سطح می‌توانید عناصر مختلف را با کمترین سطح جزئیات بدون هیچ حد و مرزی بر اساس LOD – 100 تنظیم کنیم.

LOD 200:

اگر المان‌ها و عناصر گرافیکی به صورت حدودی و تقریبی تعریف شود و یک عنصر عمومی با هندسی فیزیکی باشد یعنی داری موقعیت مکانی اندازه‌های تقریبی، سایز و شکل داشته باشد می‌تواند در این سطح LOD 200 قرار بگیرد. 

LOD 300:

در این سطح  مشخصات عناصر و المان‌های گرافیکی و دیگر حدودی نیست و با دقت بیشتر  ابعاد، مختصصات و جزئیات دقیق تر مشخص شده و در سطح  LOD 300قرار می‌گیرند.

LOD 350:

در این سطح عناصر با جزئیات ساختاری و ضروری برای هماهنگی متقابل تجارت و طرح بندی صنعتی نشان داده می‌شود.

LOD 400:

در این سطح عناصر با بلاترین حد از جزئیات به نمایش گذاشته می‌شوند. سطح نمایش جزئیات LOD 400 تشکیل شده از مدارک دوبعدی و سه بعدی با جزئیات دقیق می‌باشد که گاها می‌توانند به صورت یک مدل هوشمند عمل کنند در این سطح  عناصر با جزئیات و اطلاعات کامل برای نصب و تاسیسات به نمایش گذاشته می‌شوند.

LOD 500: 

عناصر با بالاترین حد از جزئیات فقط در سطح LOD 400 ارائه می‌شوند ولی برای برای تطبیق، آنالیز و مدیریت یک مدل با سطح نمایش LOD 400 با واقعیت اجرایی در محل کارگاهی و محل ساخت پروژه را در سطح  LOD – 500 دسته بندی می‌کنند. به عبارتی دیگر اطلاعاتی که در دسته LOD – 500 به مدل نسبت داده می شود اطلاعاتی غیر هندسی و نظری است که نمایش آن ها در پروژه ممکن نیست.

مقاله پیشنهادی: تکنیک‌های کاربردی در نرم‌افزار رویت

ابعاد مدلسازی اطلاعات ساختمان BIM

یکی از مفاهیم پایه و مهم در فرآیند مدلسازی اطلاعات ساختمانی  BIM ابعاد بیم BIM Dimensions است که با وارد کردن این ابعاد در مراحل مختلف می‌توانید مدل اطلاعاتی کامل‌تر و دقیق‌تری را تولید کنید ابعاد بیم با وارد کردن اطلاعات گرافیکی و غیرگرافیکی به مدلسازی اطلاعاتی ساختمان BIM آن‌ها را تکامل داده و کمک می‌‌کند تا پروژه از طراحی تا ساخت و بهره برداری به یکپارچگی اطلاعاتی برسد. ابعاد بیم BIM Dimensions داری مباحث و مراحل مختلف است که از 2D تا 7D می‌باشد که با اضافه کردن جزئیات به روند پروژه کمک می‌کند. 

ابعاد بیم BIM Dimensions

1D ترسیمات دو بعدی
2D مدلسازی سه بعدی با اطلاعات
3D زمانبندی
4D هزینه
5D پایداری ، انرژی ، تامین کالا و نیروی انسانی
6D تعمیر و نگهداری

همان طور که متوجه شدید روش مدلسازی اطلاعات ساختمانی BIM در حقیقت نمونه‌ای از پروژه تمام شده است که به صورت مجازی تمام ویژگی‌ها و خصوصیات، مدل سازی را به کمک نرم‌افزار‌های که از بیم پشتیبانی می‌کنند به شما نمایش می‌‎‌دهد و به شما در روند پروژها بسیار کمک می‌کند. اگر علاقه‌مند به آموزش این نرم‌افزار‌ها هستید می‌توانید از طریق سایت آپادمی پکیج‌های آموزشی رشته‌های معماری و عمران را تهیه کنید.